Karideslerim neden ölüyor?
Kategorideki Diğer Makaleler
- Bu soruyu son zamanlarda oldukça sık duymaya başladım ve bununla ilgili olarak ölüme sebebiyet verebilecek ihtimalleri açıklamak istiyorum. Online olarak sipariş ettiğimiz yada bir mağazadan satın aldığımız karidesleri eve ilk getirdiğimizde herşey normal görünür. Çok uzun zaman geçmeden, belki saatler, günler yada nadiren haftalar sonra akvaryumda ölü bir karides buluruz, bunu diğer karideslerin ölümü izler. Ne yapacağımızı bilemeden panikleriz, işte bu makaleyi bu yüzden okumalısınız.
Genel olarak karidesler balıklardan daha hassas canlılardır, yaşadıkları ortamdaki anlık bir değişim onları ölümle bile sonuçlanabilecek strese sokabilir. Aşağıda bu durumla ilgili olarak bilmeniz gerekenleri açıklamaya çalışacağım.
KARİDESLERİN EVE GETİRDİĞİMİZDE HASTA OLMASI YADA STRESE GİRMELERİ
Tecrübelerime göre gerek vahş,i gerek çiftlik üretimi karideslere taşıma esnasında yeterli özen gösterilmiyor. Karidesler, mağazalarda son alıcılar için satışa sunulmasından önce birçok elden geçiyor. Bunlar arasında uçak, gemi yada karayolu yolculukları, ithalatçı, toptancı, ara toptancı, perakendeci sayılabilir. Bu esnada bile canlılarda ciddi oranlarda kayıplar oluyor. Hayatta kalan karidesler ise çoğunlukla ciddi oranda güçsüz ve hassas oluyor. Bu durumda alınan bir canlıyı yaşatmakta tam bir mücadele halini alır.
ÖNERİ: Mümkün olduğunca karidesleri saygın mağazalardan yada diğer akvaristlerden temin etmeye çalışmalıyız. Bu yolla en azından sahibi olduğumuz canlının bizden önce zayıf düşmemiş, huzurlu bir karides olma olasılığını artırırız. Özellikle vahşi karidesleri satın almamalı, bu türleri üretim olarak satan kişilere karşı da dikkatli olmayız, bu aynı zamanda karides ırkının kalitesini korumak içinde gereklidir. Hala bir çok karides türü bilimsel anlamda tanımlanmamıştır, bu türleri evlerimize bilinçsizce almak bazı varyasyonları sonsuza kadar yok edebilir. Amatörlerden satın alınan karideslerde genellikle stres ve ölüm nadir görülür, ancak bunlarında yaşlarına dikkat etmek gerekir.
SU KLORDAN ARINDIRILMIŞ OLMALIDIR
Şebeke suyuna, suyu mikroplardan arındırmak amaçlı klor eklenir. Ancak bu madde karideslerimizi zehirler ve sonuçta klor oranına bağlı olarak teker teker ölümler başlar.
ÖNERİ: Seachem Prime adlı ürünü satın alın (farklı markalarında klor giderici ürünleri bulunmaktadır). Suyu birkaç gün dinlendirmekte kloru dağıtmak için yeterli olacaktır. Kimyasal madde kullanımı yada suyu dinlendirmek, her su değişiminde suyu kullanmadan önce yapılması gereken bir işlemdir.
SU DEĞİŞİMİNDE SICAK SU KULLANIMI
Birçok akvarist su değişimlerinde akvaryum ısısının düşmemesi için özellikle soğuk havalarda sıcak su kullanır. Bunu takip eden kısa bir sürenin ardından karides ölümleri gözlenir.
ÖNERİ: Asla sıcak su kullanmayın. Sıcak su bakır, kurşun ve buna benzer ağır metallerin oranını artırır, bu da karidesler üzerinde olumsuz etki yapar.
ŞEBEKE SUYUNDA BAKIR VE KURŞUN SEVİYESİNİN YÜKSEK OLMASI
Soğuk su kullanımında bile, kullandığımız suyun bakır ve kurşun seviyesi yüksek olabilir. Sonuçta karidesleriniz yine gizemli bir şekilde ölebilir.
ÖNERİ: Kaliteli bir test kiti alın ve suyu test edin. Eğer suda bakır yada kurşun yüksek değerde değilse diğer ağır metalleride test edin. Diğer ağır metal testleri akvaryum hobisinde çok sık kullanılmadığında fiyatları yüksek olabilir, ancak alınmasını imkansız kılacak kadar değil. En iyi çözüm Ters ozmoz kullanımıdır (RO-DI) Bu sistemle sudaki hemen herşeyi uzaklaştırabilirsiniz. Buna alternatif olarakda bu ağır metalleri uzaklaştıran kimyasal yada filtreleri kullanabilirsiniz.
AŞIRI YEMLEME
Karidesleride tıpkı balıklar gibi günde birkaç kez küçük parçalar halinde beslersiniz. Başlarda karidesleriniz mutlu görünür ve yem zamanında yemleri kapmak için hızla ilerlerler. İlerleyen günlerde karidesleriniz renklerini kaybeder ve yine ölümlerle karşılaşırsınız.
ÖNERİ: Karideslere günde bir kez, birkaç dakikada tüketebilecekleri kadar yem verilmelidir. Karideslere ne kadar çok yem verirseniz verin bu yemlerle ilgilenirler, ancak bu onların gerçekten aç olduklarını göstermez. Üstelik yenmeyen yemler zamanla akvaryumda yosunlanma yapar ve su değerlerini bozar.
pH ÇARPMASI
Karidesleriniz gayet mutlu ve sağlıklı görünüyorlardır, herşey yolunda gidiyor gibidir. Bir gün karideslerinizin fazla hareket etmediğini, genelde oturduklarını görürsünüz. Herşey uygun ve sorun yok gibidir. Ancak pH değerini kontrol ettiğinizde bunun 6.0 ın altında olduğunu görürsünüz. Kısa süre sonra da ölümler başlar. Bunun üzerine ise pH yukarı çıkarmaya çalışırsınız. Bunun için gerekli kimyasallara başvurursunuz, ancak pH çok hızlı yükselir ve ölümler artar.
ÖNERİ: pH ın çok düşük olduğu durumlarda kimyasalları kullanmak yerne filtreye yada akvaryum içerisine mercan kırığı koyarak bu değeri yavaş yavaş yükseltmek gerekir. Bu yöntemle su değeri birkaç gün içerisinde yükselecek ve bu durumu karideslerin tolare etmesi kolaylaşacaktır.
BİR SEFERDE ÇOK FAZLA SU DEĞİŞİMİ YAPMAK
Bir anda çok fazla su değişimi yaparsınız ve bunun sonucunda bir yada iki gün içinde tüm karidesleriniz ölür.
ÖNERİ: Bir seferde çok fazla su değişimi yapılmamasının birçok nedeni vardır. Bunların ilki genellikle kış aylarında yaşanır, soğuk suyu akvaryumumuzdaki sıcak suyla karıştırınca karidesler sıcaklık şokuna girer ve ölürler. Bir diğer neden eklenen su ile akvaryum suyumuzun pH, kH, gH değerindeki farklılıktır (bu konuya bir üst paragrafta değinildi). Bu saydıklarımız en önemli nedenlerdir, bu yüzden su değişimleri hafatlık yada 2 haftalık olarak (%15-20) civarında olmalıdır.
YENİ BİTKİ ALIMI
Yeni satın aldığınız bitkileri akvaryumunuza yerleştirmenizi izleryen birkaç saat sonra (yada gün) karideslerinizin tamamı ölürse,
ÖNERİ: Hemen her akvaryum bitkisi çiftliklerde yetiştirilir ve bunlarda böcek ilacı kullanımı yaygındır ki bu durumda karidesler için ciddi zehirleyici etki yapar. Balıklar için bu durum büyük bir sorun teşkil etmesede, karidesler çok daha narindirler. Bitki satın aldığımızda bu bitkileri başka bir tankta günlük su değişimleri ile birkaç gün bakmalı, temizlemeliyiz. Bir başka yöntem ise diğer akvaristlerden bitki alımı yapmaktır.
BALIKLARA İLAÇ UYGULAMASI YAPMAK
Bu en çok görülen nedenlerden birisidir. Tankınız karides ve balıklardan oluşan karma bir akvaryum ise, balıklarınız hastalandığından uyguladığınız ilaçlar karidesler için ölümcül olabilir.
ÖNERİ: Kullanmak üzere olduğunuz ilacın maddelerini her zaman okuyunuz, eğer bakır içeriyorsa bu ürünü kullanmayınız, düşük dozajda bile sorun yaşarsınız. Elbette sadece bakır içerikli ilaçlar karidesler üzerinde etki yapmıyor, diğer ilaçlarında bir çoğunun uygulanması sonucunda karides ölümleri ile karşılaşılmıştır. Bu yüzden en uygun çözüm hasta olan balığa karantina uygulaması yapmaktır.
Umarım makale, karideslerin nedensiz ölümlerini anlamaya biraz yardımcı olabilmiştir. Karideslerin çok narin yaratıklar olduklarını basit bir stresin dahi ölümle sonuçlanabileceğini unutmamalıyız.
Yazar: Mustafa Üçözler / Why are my shrimp dying?
Çeviren: Fatih Taştan
