Su Kimyası Hakkında Bilmemiz Gerekenler

   Akvaristler olarak hep su ile ilgili bazı problemlerimiz olmuştur. Akvaryumlarımızda beslediğimiz türlerin özelliğine göre asidik veya bazik ortam yaratmak için bazı ekipmanlara ihtiyaç duyarız. Buda yetmez suyun istikrarını sağlamak için dışarıdan müdahale etmemiz gerekir. Besladiğimiz canlılara doğal ortamlarındaki şartları sağlamak için elimizden geleni yaparız.

   Denizde yaşayan canlıların aksine tatlısu’da yaşayan canlıların ihtiyaç duyduğu su kimyası bir çok farklılık gösterir. Dağlardaki sular serin ve hızlı aktıkları için oksijence zengindir. Kayaların arasından süzülürken birtakım mineralleride beraberinde taşır. Bu tip sularda Dorios tipi balıklara rastlarız. Tropik ormanlardan geçip akan akarsular genellikle yumuşak ve asidik sulardır. Daha yavaş akan bu sular daha az oksijenlidir. Akvaryumlarımızda baktığımız balıkların büyük çoğunluğu bu sulardan gelir. Cichlid, Rasbora, Characins. Bitki yapısının az olduğu Orta Amerika’daki sular ağır akar ve alkali yani sert özellik taşır. Bu sularda canlı doğuran dediğimiz türler yaşar.Swordtail, Molly, Platy.

   Mevsim değişimlerinde göllerin ve küçük ırmakların bazılarının bölgesel olarak kuruduğu gözlemlenir. Muson yağmurlarının başlamasıyla canlanan bu sular çok değişken bir kimyaya sahiptir. Bazen yumuşak ve asidik bazende buharlaşmayla beraber sertleşir. Bu sularda hareket az olduğu için oksijen içeriğide azdır. Killfish denilen tür bu sularda yaşar. Döllenen yumurtalarını çamura gömer suların yükselmesiyle beraber üreme gerçekleşir.

  Afrikadaki göller su toplayan göllerdir. Buharlaşma dışında su kaçağı olmayan bu sular çok sert ve baziktir.Rüzgar ve dalgalanma ile oksijen içeriği zenginleşir. Bu tip sularda cichlid dediğimiz tür yaşar.

  Yukarıda bahsi geçen su çeşitliliği biz akvaristleri akvaryumlarımızda beslediğimiz canlıların türlerine gore akvaryum sularımızı simule etmemize yöneltmiştir. Şehir sularını birtakım işlemlerden geçirdikten sonar akvaryumlarımızda kullanırız.Klor etkisinin giderilmesi için suyu bekletmek, bakır, çinko gibi ağır metallerin etkisini azaltmak için bir takım kimyasallar kullanmak gibi.Suyun temiz ve dengeli sağlanıp devam ettirilmesi önemlidir. Şehir suyuyla akvaryumda başarı sağlamak için ayarlama yapılmasında bilgili olmak gerekir.Bunun için azda olsa suyun kimyasını bilmemiz gerekir.

  Genelde pH, kH, gH ve iletkenlik gibi bazı terimleri hepimiz duymuş veya okumuşuzdur.

pH [potentia hidrogenii]

  pH bir çözeltinin asitlik veya bazlık ölçüsüdür. pH özel durumların haricinde 0-14 değerleri arasında bir skala yardımıyla ölçülür. pH sudaki hidrojen iyonu konsantrasyonunu negative logaritma değeridir. Suyun pH değeri sudaki hidrojen iyonları [H+] konsantrasyonunun, hidroksit [OH-] konsantrasyonuna oranıyla belirlenir.

  Eğer H+ iyonları, OH- iyonlarından fazla ise su ASİDİK yani pH 7’den küçüktür.

  Eğer OH- iyonları, H+ iyonlarından fazla ise su BASİK yani pH 7’den büyüktür.

  İki iyon birbirlerine eşitse su NÖTR yani pH 7 dir.

  pH akvaryumumuzdaki en önemli ölçütlerden birisidir. Balıkların doğal ortamlarındali pH değerlerine yakın değerlerdeki akvaryumlarda bakılması son derece önemlidir. Akvaryumlarımızdaki balıkların pH aralığı genelde 6,0-9,0 arasındadır. Bu aralığın dışında canlıların çok büyük bir kısmının yaşaması mümkün değildir. Sudaki pH salınımları çok tehlikelidir. Çoğu zaman suyun mutlak pH değerinden çok pH’ı sabit tutmak daha önemlidir. Çünkü akvaryumdaki canlılar, bitkiler ve microorganizmalar pH salınımlarından olumsuz etkilenir veya hastalanırlar. pH’ı sabit tutmada en önemli rolü karbonat sertliği kH oynar. kH yükseldikçe pH daha kolay dengede tutulur. Bir akvaryumda pH değerini etkileyen en önemli madde karbondioksit’dir. Suda ne kadar CO2 varsa, pH o kadar düşüktür.

KARBONAT SERTLİĞİ [kH]

  kH sudaki bikarbonat ve karbonat iyonlarının ölçüsüdür.Karbonat sertliği sudaki pH salınımlarına karşı tanpon görevi üstlenir.Bir akvaryumda kH nekadar yüksekse sudaki pH salınımları o kadar düşüktür. Eğer sudaki kH değeri düşük ise akvaryumdaki biyolojik denge içindeki şartlardan yani artan ve eksilen karbondioksit değerleri, neticesinde pH salınımları yüksek olacak ve akvaryumunuzdaki canlılar olumsuz olarak etkilenecektir.Çok özel bazı türlerin dışında akvaryumunuzdaki kH değerleri 3o-10o  kH arasında olmalıdır.

GENEL SERTLİK [Gh]

  Sudaki kalsiyum (Ca++) iyonlarının ve magnesyum (Mg++) iyonlarının ölçümlerinden ibarettir. Bir takım başka iyonlarda gH değerlerinde etkilidir fakat etkileri önemsizdir. Genelde Gh pH’ı doğrudan etkilemez yani genel sertliğin az yada çok olması pH salınımlarında rol oynamaz. Genel sertlik akvaryumdaki biyolojik denge açısından oldukça önemlidir. Akvaryumunuzdaki canlıların yumuşak veya sert suyu tercih etmesinden bahsediliyorsa Gh’dan bahsediliyordur. Genel sertlik akvaryumunuzdaki canlılara verdiğimiz besinler ve artık maddelerin hücre mebranlarından geçişini sağlayacağından sudaki yanlış gH değerleri yumurta kanalları ve böbrek gibi iç organların çalışmasını ve büyümesini engeller. Canlılar  farklı gH’a adapte olabilirler fakat üreme engellenebilir. Genel olarak akvaryum balıkları için uygun sertlik derecesi 5o-15o gH arasındadır.

   Sudaki gh ölçüleri aşağıdaki gibi değerlendirilir;

0o-5o  Çok yumuşak

5o-10o Yumuşak

10o-15o Orta sert

15o-20o Sert

20o-+  Çok sert

Özet olarak su sertliği akvaristleri iki açıdan ilgilendirir,

1) Balıklar için en uygun ortamı yaratmak

2)Akvaryumunuzdaki pH değerlerini sabit hale getirmek.

İki çeşit su sertliği vardır;

ı) Genel sertlik (gH)

ıı) Karbonat sertliği (kH)

İLETKENLİK

 Suyun içerdiği çözünmüş iyonların miktarını belirler. Su saflaştıkça iletkenlik azalır. Birimi direnç biriminin tersi olup, µS/cm ‘dir. 

  Sonuç olarak yerel suyumuzu akvaryumda kullandığımızda suyun pH değerini yükseltmek için kaya, midye kırığı,vs. gibi yan ürünler kullanırız. Asıl sorun suyun pH değerini düşürmekte yaşanır. Bunun pek çok meşakatlı yöntemi vardır.Buharlaştırma yoğunlaştırma, reçine yastıkları kullanmak ve bence en doğrusu R/O sistemi.

  Suyun gH değeri düşükse, kalsiyum sülfat veya magnesyum sülfat kullanabiliriz. Fakat bunun dezavantajı suya sülfat eklemektir. Dolayısıyla çok tecrübeli akvaristlerin yapmasını öneririm. Kalsiyum karbonat ta kullanılabilir ancak bu suyun kH değerinide yükseltecektir. İstediğimiz sonuçları elde edene kadar çeşitli kombinasyonları kullanabiliriz.

  Suyun karbonat sertliğini kaynatarak azaltabiliriz.Bu küçük akvaryumlar dışında pratik bir çözüm değildir. Sodyum bikarbonat koyarak kolayca yükseltilebilinir. Kalsiyum karbonat kH ve gH değerlerini eşit olarak arttırır. Her 50 lt. su için bir çay kaşığı sodyum bikarbonat kH değerini 4o arttırarak genel sertliği arttırmayacaktır. Aynı miktarda suya 2 çay kaşığı kalsiyum karbonat eklemek kH ve gH değerini 4o arttıracaktır.

Kaynak : http://www.izmirakvaryum.com