Nicaragua gölünde Allah'ın hikmeti
Gönderim Zamanı: 10 Aralık 2009 20:37
İki Nikaragua Gölü çiklitinin ilginç dayanışması
Yazan: Bilyap Aquaristic
Sert çiklitleri ve zorlu yaşam mücadelesiyle göllerin vahşi batısı denebilecek Nikaragua Gölü'nde iki çiklit türü, orta boy H. nicaraguense ile dev predatör P. dovii, düşmanımın düşmanı benim dostumdur anlayışına dayalı ilginç bir dayanışma kurmuşlar.
Orta Amerika'daki Nikaragua Gölü'de hayat hiç kolay değil; ekmek aslanın ağzında, aslan da ağzına gireni yutmak için her an tetikte. Nikaragua Gölü, Cichlasoma nigrofasciatum (bildiğimiz zebra çiklit), Neetroplus nematoplus, Midas çiklit adıyla da bilinen Amphilophus citrinellus gibi çok sert çiklitlerin anavatanı. Bütün bu çiklitler, üremek için gölün kayalık kıyılarına geliyorlar. Yer kapıp yavrularını yetiştirebilmek için aralarında kıyasıya bir mücadele sürüp gidiyor. Her bir tür, diğer türlerin yavrularının can düşmanı.
Hatta yer darlığının kendini iyice hissettirdiği durumlarda balıklar yavrularını korumak için kendi türdaşlarına karşı bile tetikte durmak zorunda kalıyor. Özellikle henüz yumurtlamamış genç balıklar azılı birer yavru balık terminatörü olabiliyor.
Zebra çiklitin ne kadar sert ve yavrularını ne kadar hırslı koruyan balıklar olduğunu çoğu akvaryum sahibi bilir. Üstelik bizim akvaryum şartlarında gözleyebildiğimiz, nesiller boyunca akvaryumlarda üretilmiş, doğadan ve doğal seleksiyon baskısından uzak yaşamış, muhtelemen de yakın akraba eşleşmeleri yüzünden dejenerasyona uğramış balıkların yontulmuş davranışları. Doğadaki zebra çiklitler çok daha vahşi, çok daha saldırgan. Zorlu doğal şartlar altında soylarını sürdürebilmek için öyle de olmaları gerekiyor.
Neetroplus nematoplus küçük boyuna rağmen saldırganlıkta zebra çikliti bile geri bırakan bir tür. Bu balıklar, üreme kolonilerini özellikle kendilerinin iki misli boyundaki Midas çiklit kolonilerinin ortasında kuruyorlar ki dev predatör çiklit Parachromis dovii'ye karşı Midas çiklitlerin korunma (ve kurbanlık) kalkanından yararlanabilsinler. N. nematoplus, eşi görülmemiş edepsizliğiyle iri kıyım Midas çiklitler arasında bile kendisine yer açmakta zorlanmıyor.
Kocaman ağızlı bu balığın temel geçim kaynağı zebra çiklit ve N. nematoplus, yetişkinleri dahil. Bir seferinde 4000'e kadar yumurta bırakıyor fakat yumurta ve yavrularının çoğu küçük çiklitlere yem oluyor.
Evet, bir de boyu yarım metreyi bulan dev çiklit P. dovii var. Kocaman ağızlı bu balığın temel geçim kaynağını zebra çiklitler, N. nematoplus ve genç Midaslar oluşturuyor. Fakat P. dovii'nin önemli bir sorunu var; binlerce yumurta bırakıyor ama yavrularının neredeyse tamamını sinsice saldıran küçük çiklitlere kurban veriyor. Hatta öyle ki, yılın belirli dönemlerinde zebra, N. nematoplus ve Midas çiklitlerinin temel besin kaynağını P. dovii yavruları oluşturuyor. Çelişki gibi gözükebilir ama çok yönlü gelen çevik saldırılara karşı iri gövdesi, P. dovii'ye kendi yavrularını koruma konusunda bir engel oluşturuyor.
Bütün bu çetin ceviz haşarı balıklar arasında bir de uysallığı ve kibarlığıyla dikkati çeken bir çiklit var ki adı Hypsophtys nicaraguensis, Nikaragua çikliti. Genellikle açık sular ve kumluk alanlarda yüzmelerine karşın üremek için kayalık bölgelere ihtiyaç duyuyorlar. İşte onların sorunu da burada başlıyor; 20 cm'yi bulan boyuyla bu balık yer kapma konusunda feleğin çemberinden geçmiş N. nematoplus ve zebra çiklitleriyle baş edemiyor; çoğu zaman kovulup soluğu tekrar derin sularda alıyor.
. Normalde derin suları ve kumluk kıyıları tercih eder; sadece üremek için kayalık kıyılara uğrar.
Davranış biçimlerimi inceleyen biyolog McKaye, bu zorlu yaşam şartlarının hüküm sürdüğü gölde çok ilginç sahnelere tanık olmuş. McKaye, birkaç yerde yetişkin H. nicaraguensis erkeklerinin, üçlü dörtlü gruplar halinde, çevik savunma muhafızları gibi P. dovii çiftlerine yavrularını korumada yardım ettiklerini, özellikle yaklaşan zebra ve N. nematoplus gibi küçük çiklitleri hiddetle kovduklarını gözlemiş.
Davranış biçimleriyle ilgili çok sayıda bilimsel araştırmaya konu olmuş ilginç bir çiklit türü. Genç yavrularını diskusa benzer şekilde kısmen besleyici deri salgılarıyla besliyor. P. dovii çiftleri, yetişkin H. nicaraguensis erkeklerini başta şüpheyle karşılayıp birkaç kez kovaladıktan sonra kolayca yardımcı olarak kabul ediyorlarmış. Çevik kuvvetleri oluşturan H. nicaraguensis erkekleri, P. dovii yavruları henüz küçükken bütün saldırılarını zebra ve N. nematoplus'lara yöneltiyorlarmış. Yavrular biraz büyüyünce de zebra ve N. nematoplus'ları bırakıp tehlikeli olabilecek daha büyük balıkları kovalıyorlarmış. Hatta bir seferinde McKaye, bir grup erkek Nikaragua çiklitinin dönüşümlü olarak iki P. dovii ailesine birden yardım ettiğini gözlemiş ve bütün bu sahneleri filme de almış.
McKaye'den sonra yapılan gözlemlere göre anlaşılmış ki, P. dovii çiftlerinin H. nicaraguensis erkeklerinin koruması olmadan tek bir yavru büyütme şansları yok denecek kadar az.
Bu gözlemler, başlangıçta bilim adamlarını bir hayli şaşırtmış, çünkü bu işbirliğinin P. dovii'ye ne kadar yararlı olduğu belli, ama Nikaragua çiklitine ne yararı var? Nikaragua çiklitine bir yararı yoksa bu tip bir davranış biçimi nasıl evrimleşebilmiş?
Bu konuya mantıklı bir açıklama getiren yine McKaye olmuş. P. dovii'ye yardım etmek Nikaragua çiklitinin çıkarına, çünkü P. dovii'ler üreme alanı konusunda Nikaragua çiklitinin ezeli düşmanları olan zebra ve N. nematoplus çiklitleriyle besleniyor. Ne kadar çok P. dovii olursa, Nikaragua çiklitine kayalık üreme alanlarında o kadar çok yer açılıyor.
Yetişkin Nikaragua çiklitleri P. dovii'ye yem olmayacak kadar büyük, orta boy gençleri ise daha çok derin sular ve kumluk alanlarda dolaşıyor. P. dovii'nin beslenme alanı ise kayalık bölgeler. Yani bir predatör olarak P. dovii Nikaragua çiklitleri için bir tehlike değil. Kayalık bölgede büyüyen çok küçük yavrular için ise esas tehlike zaten P. dovii değil; bıçkın zebra ve N. nematoplus'lar.
Zebra ve N. nematoplus'lar, Nikaragua çiklitlerinin üreme alanlarını ne kadar kısıtlarlarsa, o kadar çok hayal kırıklığına uğramış erkek H. nicaraguensis çevik kuvvetlere katılıp P. dovii'lere hizmet ediyor; dolayısıyla da o kadar çok P. dovii yavrusu hayatta kalıp Zebra ve N. nematoplus yiyerek Nikaragua çiklitlerine yer açıyor.
Doğanın evrimle geliştirdiği dahice stratejilerine bir örnek daha...
Kaynaklar
The Cichlid Fishes: Nature's Grand Experiment in Evolution, George W. Barlow
Die Buntbarsche Amerikas, Band 1, Rainer Stawikowski, Uwe Werner ALINTIDIR.
Yazan: Bilyap Aquaristic
Sert çiklitleri ve zorlu yaşam mücadelesiyle göllerin vahşi batısı denebilecek Nikaragua Gölü'nde iki çiklit türü, orta boy H. nicaraguense ile dev predatör P. dovii, düşmanımın düşmanı benim dostumdur anlayışına dayalı ilginç bir dayanışma kurmuşlar.
Orta Amerika'daki Nikaragua Gölü'de hayat hiç kolay değil; ekmek aslanın ağzında, aslan da ağzına gireni yutmak için her an tetikte. Nikaragua Gölü, Cichlasoma nigrofasciatum (bildiğimiz zebra çiklit), Neetroplus nematoplus, Midas çiklit adıyla da bilinen Amphilophus citrinellus gibi çok sert çiklitlerin anavatanı. Bütün bu çiklitler, üremek için gölün kayalık kıyılarına geliyorlar. Yer kapıp yavrularını yetiştirebilmek için aralarında kıyasıya bir mücadele sürüp gidiyor. Her bir tür, diğer türlerin yavrularının can düşmanı.
Hatta yer darlığının kendini iyice hissettirdiği durumlarda balıklar yavrularını korumak için kendi türdaşlarına karşı bile tetikte durmak zorunda kalıyor. Özellikle henüz yumurtlamamış genç balıklar azılı birer yavru balık terminatörü olabiliyor.
Zebra çiklitin ne kadar sert ve yavrularını ne kadar hırslı koruyan balıklar olduğunu çoğu akvaryum sahibi bilir. Üstelik bizim akvaryum şartlarında gözleyebildiğimiz, nesiller boyunca akvaryumlarda üretilmiş, doğadan ve doğal seleksiyon baskısından uzak yaşamış, muhtelemen de yakın akraba eşleşmeleri yüzünden dejenerasyona uğramış balıkların yontulmuş davranışları. Doğadaki zebra çiklitler çok daha vahşi, çok daha saldırgan. Zorlu doğal şartlar altında soylarını sürdürebilmek için öyle de olmaları gerekiyor.
Neetroplus nematoplus küçük boyuna rağmen saldırganlıkta zebra çikliti bile geri bırakan bir tür. Bu balıklar, üreme kolonilerini özellikle kendilerinin iki misli boyundaki Midas çiklit kolonilerinin ortasında kuruyorlar ki dev predatör çiklit Parachromis dovii'ye karşı Midas çiklitlerin korunma (ve kurbanlık) kalkanından yararlanabilsinler. N. nematoplus, eşi görülmemiş edepsizliğiyle iri kıyım Midas çiklitler arasında bile kendisine yer açmakta zorlanmıyor.
Kocaman ağızlı bu balığın temel geçim kaynağı zebra çiklit ve N. nematoplus, yetişkinleri dahil. Bir seferinde 4000'e kadar yumurta bırakıyor fakat yumurta ve yavrularının çoğu küçük çiklitlere yem oluyor.
Evet, bir de boyu yarım metreyi bulan dev çiklit P. dovii var. Kocaman ağızlı bu balığın temel geçim kaynağını zebra çiklitler, N. nematoplus ve genç Midaslar oluşturuyor. Fakat P. dovii'nin önemli bir sorunu var; binlerce yumurta bırakıyor ama yavrularının neredeyse tamamını sinsice saldıran küçük çiklitlere kurban veriyor. Hatta öyle ki, yılın belirli dönemlerinde zebra, N. nematoplus ve Midas çiklitlerinin temel besin kaynağını P. dovii yavruları oluşturuyor. Çelişki gibi gözükebilir ama çok yönlü gelen çevik saldırılara karşı iri gövdesi, P. dovii'ye kendi yavrularını koruma konusunda bir engel oluşturuyor.
Bütün bu çetin ceviz haşarı balıklar arasında bir de uysallığı ve kibarlığıyla dikkati çeken bir çiklit var ki adı Hypsophtys nicaraguensis, Nikaragua çikliti. Genellikle açık sular ve kumluk alanlarda yüzmelerine karşın üremek için kayalık bölgelere ihtiyaç duyuyorlar. İşte onların sorunu da burada başlıyor; 20 cm'yi bulan boyuyla bu balık yer kapma konusunda feleğin çemberinden geçmiş N. nematoplus ve zebra çiklitleriyle baş edemiyor; çoğu zaman kovulup soluğu tekrar derin sularda alıyor.
. Normalde derin suları ve kumluk kıyıları tercih eder; sadece üremek için kayalık kıyılara uğrar.
Davranış biçimlerimi inceleyen biyolog McKaye, bu zorlu yaşam şartlarının hüküm sürdüğü gölde çok ilginç sahnelere tanık olmuş. McKaye, birkaç yerde yetişkin H. nicaraguensis erkeklerinin, üçlü dörtlü gruplar halinde, çevik savunma muhafızları gibi P. dovii çiftlerine yavrularını korumada yardım ettiklerini, özellikle yaklaşan zebra ve N. nematoplus gibi küçük çiklitleri hiddetle kovduklarını gözlemiş.
Davranış biçimleriyle ilgili çok sayıda bilimsel araştırmaya konu olmuş ilginç bir çiklit türü. Genç yavrularını diskusa benzer şekilde kısmen besleyici deri salgılarıyla besliyor. P. dovii çiftleri, yetişkin H. nicaraguensis erkeklerini başta şüpheyle karşılayıp birkaç kez kovaladıktan sonra kolayca yardımcı olarak kabul ediyorlarmış. Çevik kuvvetleri oluşturan H. nicaraguensis erkekleri, P. dovii yavruları henüz küçükken bütün saldırılarını zebra ve N. nematoplus'lara yöneltiyorlarmış. Yavrular biraz büyüyünce de zebra ve N. nematoplus'ları bırakıp tehlikeli olabilecek daha büyük balıkları kovalıyorlarmış. Hatta bir seferinde McKaye, bir grup erkek Nikaragua çiklitinin dönüşümlü olarak iki P. dovii ailesine birden yardım ettiğini gözlemiş ve bütün bu sahneleri filme de almış.
McKaye'den sonra yapılan gözlemlere göre anlaşılmış ki, P. dovii çiftlerinin H. nicaraguensis erkeklerinin koruması olmadan tek bir yavru büyütme şansları yok denecek kadar az.
Bu gözlemler, başlangıçta bilim adamlarını bir hayli şaşırtmış, çünkü bu işbirliğinin P. dovii'ye ne kadar yararlı olduğu belli, ama Nikaragua çiklitine ne yararı var? Nikaragua çiklitine bir yararı yoksa bu tip bir davranış biçimi nasıl evrimleşebilmiş?
Bu konuya mantıklı bir açıklama getiren yine McKaye olmuş. P. dovii'ye yardım etmek Nikaragua çiklitinin çıkarına, çünkü P. dovii'ler üreme alanı konusunda Nikaragua çiklitinin ezeli düşmanları olan zebra ve N. nematoplus çiklitleriyle besleniyor. Ne kadar çok P. dovii olursa, Nikaragua çiklitine kayalık üreme alanlarında o kadar çok yer açılıyor.
Yetişkin Nikaragua çiklitleri P. dovii'ye yem olmayacak kadar büyük, orta boy gençleri ise daha çok derin sular ve kumluk alanlarda dolaşıyor. P. dovii'nin beslenme alanı ise kayalık bölgeler. Yani bir predatör olarak P. dovii Nikaragua çiklitleri için bir tehlike değil. Kayalık bölgede büyüyen çok küçük yavrular için ise esas tehlike zaten P. dovii değil; bıçkın zebra ve N. nematoplus'lar.
Zebra ve N. nematoplus'lar, Nikaragua çiklitlerinin üreme alanlarını ne kadar kısıtlarlarsa, o kadar çok hayal kırıklığına uğramış erkek H. nicaraguensis çevik kuvvetlere katılıp P. dovii'lere hizmet ediyor; dolayısıyla da o kadar çok P. dovii yavrusu hayatta kalıp Zebra ve N. nematoplus yiyerek Nikaragua çiklitlerine yer açıyor.
Doğanın evrimle geliştirdiği dahice stratejilerine bir örnek daha...
Kaynaklar
The Cichlid Fishes: Nature's Grand Experiment in Evolution, George W. Barlow
Die Buntbarsche Amerikas, Band 1, Rainer Stawikowski, Uwe Werner ALINTIDIR.
Üye imzalarını sadece giriş yapan üyelerimiz görebilir
Gönderim Zamanı: 10 Aralık 2009 20:50
Gerçekten muhteşem , hikaye gibi okudum . Yardımlaşmalarıda gerçekten çok ilginçmiş.
Üye imzalarını sadece giriş yapan üyelerimiz görebilir
Gönderim Zamanı: 10 Aralık 2009 21:43
Evet gerçektende çok güzel bir yardımlaşma örneği ; doğanın kanunu bu olsa gerek ama gerçekten süper bir olaymış .Demek ki neymiş hiç kimseyi güçsüz görmüyeceksin elbet herkezin bir güçü var ve bu güç seninkinede yeter.
Üye imzalarını sadece giriş yapan üyelerimiz görebilir
Gönderim Zamanı: 11 Aralık 2009 06:20
Paylaşım için teşekkürler. Ben bunu belgesel olarak seyretmiştim, gerçekten çok güzeldi. Keşke adını hatırlayabilsem belgeselin...
Üye imzalarını sadece giriş yapan üyelerimiz görebilir
Gönderim Zamanı: 11 Aralık 2009 08:23
Nurettin bey emeğinize sağlık , video ya alındıysa eğer bu olaylar videosunu eminim herkes seyretmek isteyecektir.
Üye imzalarını sadece giriş yapan üyelerimiz görebilir
Gönderim Zamanı: 11 Aralık 2009 12:19
[QUOTE=akrilik]Nurettin bey emeğinize sağlık , video ya alındıysa eğer bu olaylar videosunu eminim herkes seyretmek isteyecektir.[/QUOTE]
Ben bulamadım ama Kadir kardeşim izlemiş.Yazıda da videoya kaydedildiği söyleniyor.Eğer bulunabilirse ben de büyük bir merakla izleyeceğim ve bir yandan da araştırıyorum.Nicaraguensis(makav) beslemeye yeni başladım ve araştırmalar sırasında bu ilginç yazıyı buludum.Sizinle de paylaşmak istedim.Umarım videoya da ulaşabiliriz.Üye imzalarını sadece giriş yapan üyelerimiz görebilir
Gönderim Zamanı: 11 Aralık 2009 12:58
İnanın televizyonda mı, yoksa internette mi izledim onu bile hatırlamıyorum. Ama belgeseli çok iyi hatırlıyorum. Bulmak için elimden geleni yapacağım.
Üye imzalarını sadece giriş yapan üyelerimiz görebilir
Gönderim Zamanı: 28 Mart 2010 11:15
Paylaşım için teşekkürler gerçekten mükemmel bi yazı inşallah birimiz videosunu buluruz burda paylaşırız, seyretmeyi çok istiyorum
Üye imzalarını sadece giriş yapan üyelerimiz görebilir
Gönderim Zamanı: 28 Mart 2010 11:43
Bende merak ve hayretle okudum. İnanın şu anki düşüncem yani aklımdan geceni yazıyorum doğanın kanunu işte bu demek. Her canlı kendi çıkarını biliyor hayvan olmasına rahmen bile kimden zarar kimden fayda geleceğini biliyor iç güdüsel bir olay ALLAHIM nelere kadirsin biz insanlar kimden zarar kimden fayda geleceğini bilemiyoruz. SAYGILAR..
Üye imzalarını sadece giriş yapan üyelerimiz görebilir
Gönderim Zamanı: 28 Mart 2010 13:43
Üye imzalarını sadece giriş yapan üyelerimiz görebilir
