Dış filtreler hakkında merak ettikleriniz

Konu başlıkları :

a) Dış filtrenin amacı
b) Seçim
c) Sıralama
d) Filtre temizliği
e) Elektrik kesintisi

A) Nitrifikasyon ve denitrifikasyon bakterileri , kurduğumuz akvaryumlardaki su kalitesi sağlayan 2 önemli bakteri türüdür.
     Bu bakterilerin ilk olarak tutunup üreyebilecekleri , işlev yapabilecekleri belli bir yüzey alanına ihtiyaçları vardır.
     Bu yüzey alanına su örnek gösterilemez.Suyun belli bir yüzey alanı yoktur.Yüzey alanına örnek olarak en basitinden camdır.

     Camın belli yüzey alanı vardır.Bu önemli 2 bakteri türü burada bir yol ayrımına girerler.Nitrifikasyon bakterileri , akvaryumun kurulduğu ilk günlerde ortaya çıkan
     rahatlıkla üreyebilen , oksijen alan yüzey alanlarında işlev yapandır.Nitrifikasyon bakterileri olan '' Aerobik bakteriler '' yüzey alanına örnek verdiğimiz camda bulunabirler.

     Yüzey alanına örnek olarak kum , sünger , substrat , bioball , v.b yüzey alanı olan filtre malzemeleridir.Bu yüzey alanlardan , substrat dışında , diğer yüzeylerin tamamında
     Aerobik bakteriler bulunur , işlev görür , ürerler.Substrat'da ise dış yüzeyinde bulunurlar.

     Denitrifikasyon bakterileri ise , nitrifikasyon bakterileri gibi hemen oluşmazlar.Oluşması içinse belli şartlar vardır.İlk şart olarak oksijen gitmeyen yüzey alanlarına ihtiyacları vardır.
     Nitrifikasyon bakterilerinin yüzey alanlarında denitrifikasyon bakterileri bulunamazlar.Denitrifikasyon bakterileri '' Anaerobik bakterilerdir ''.Oluşmaları çok uzun süredir ve oldukça yavaş ürerler.
     Denitrifikasyon bakterilerinin yüzey alanlarının en basiti , Seachem matrix , Sera siporax v.b '' Oksijensiz yüzey alanı '' olan malzemelerdir.Sünger , denitrifikasyon bakterileri için uygun bir malzeme
     değil.

     Bu iki bakterininde görevleri farklıdır.Öncelikle , atılan yem , ölen canlı , v.b ile amonyak oluşur.Amonyak ilk olarak nitrifikasyon bakteri tarafından işlenerek , tüketilir.Amonyak düşüşe geçtiği
     zaman nitrit baş gösterir.Nitrit'te yine nitrifikasyon bakterileri tarafından işlenip 0 lanır.Bu döngünün son halkası olan nitrata geçmeden önce amonyak ve nitrit hakkında kısaca toksit maddelerdir,
     kurulumda sık sık ölüm yaşanmasına , balıkların su yüzeyine çıkmalarına , v.b neden olurlar.Döngünün son halkası nitrat'tır.Nitrat , amonyak ve nitrite oranla daha az zararlıdır.Nitratta 
     Denitrifikasyon bakterileri tarafından işlenirler.Döngü burda bitmez.Nitrifikasyon bakterilerin burada işi biter.Bu ilk döngü kısmı tamamlanana kadar akvaryumun bol oksijenlendirilmesi yararlıdır.

     Oluşan nitrat denitrifikasyon bakterileri tarafından azot gazıan dönüştürülüp akvaryumdan atılır.Burada ise dikkat edilmesi gereken , denitrifikasyon bakterileri hemen oluşmaz , belli bir zaman ve kaliteli yüzey alanına ihtiyac duyarlar ve bu azot gazının
     atılması sırasında akvaryumun üzerinin bir kısmının açık olması önemlidir.Çoğu tatlı su akvaryumunda denitrifikasyon olmaz.Çünkü oluşması zordur ve çoğu hobici oksijensiz  filtre medyası bulundurmazlar.

     Fakat tatlı su balıklarının büyük bir kısmı nitrata , aşırı olmadığı sürece dayanıkları oldukları için etkilenmezler.Su değişimleri ile nitrat makul bir seviyeye çekilebilir.
     Nitrifikasyon bakterileri bu bağlamda tatlı suda oldukça önemlidiler.Nitrifikasyon bakterilerinin ve denitrifikasyon bakterilerinin hassas oldukları konulardan biri yüzey alanlarının , temiz , tortusuz olmalıdır.

     Bu yüzden dış filtrelerde sıralama oldukça önemlidir.Dış filtrenin amacı , pislik deposu , suyu süzme aracı değil , yüzey alanının genişliği sayesinde , bakteri kolonilerine yeterince alan ve yüksek filtrelemedir.


B)

Seçimde 2 faktör öne çıkar.

 a) Malzeme kalitesi
 b) Filtre malzemesi

Aranan malzeme kalitesi , dış filtre kovasının sağlamlığı , motor ömrü ,  mil , pervane , vana v.b genel malzemelerin kalitesidir.Bu bağlamda eheim  kalitesi konusunda tartışılmazdır.Fakat burda bir kaç ayar ile diğer filtrelerde verim alınabilir.Tetratec ise , eheim firmasının ürettiği diğer filtredir.Malzemeleri içerisinde gelir.Tetrateci kullananların ilk yorumu kurduktan kısa bir süre sonra berraklık sağlamasıdır.Burda tetratec , inanılmaz işler başarmıyor.Sadece , dolu olarak geldiğinden içersindeki karbon ve elyaf ile suda belli bir berraklık sağlıyor.Bu çok önemli değil.Tetratec deki karbonu ve elyafı kalite olarak düşük bir filtre koyulduktan sonra yine aynı berraklığı elde edilir.Bu yönden tetratec mucizevi bir ürün değil.En çok tercih edilen diğer bir marka ise atmandır.Çin malı olmasına rağmen , fiyat kalite oranı güzeldir.Ucuz olması ilk tercihdir.Fiyatına göre iyi iş çıkartır.

İçerisinde sünger ve elyafla gelir.Filtre kalitesi , kendini hemen değil uzun sürede belli eder.Atmanı ele almak gerekirse ilk yıllarda çok güzel performans sağlarken zamanda mıknatıs yatağında aşınmalar yüzünden ses yapabilir , debisi düşebilir.Eheim'da böyle bir sorun nadiren olur.Bu yüzden kalite zamanla belli olur.Atman , eheim'ın muadilidir.Diğer önemli bir konu ise filtrenin akvaryum ile oranlıtı debi miktarıdır.Dış filtrelerde en az 3 en fazla  6 kez çevirmelidir.300 lt den sonra dış filtre kullanmak anlamsız olur.Elbette kullanıbilecek filtreler var fakat , 300 lt suyun kalitesini koruyacak kadar bakterinin yüzey alanını karsılacak kadar yeterli hacime sahip olmadıklarını için sump tercih edilmelidir.

Filtre malzemesi ise 2. önemli faktördür.Filtrenin kalitesi kadar , içerisine konulan malzemede verimde önemli rol oynar.Örnek , olarak atman 3335 2 sepetlidir.Bu sepetlerden 1. yani alt sepete seramik halka , 2. sepete elyaf ve substrat koyarsanız filtre veriminde 1 adım daha ilerlenir.Aynı şekilde sadece sünger,elyaf ve seramik ile aynı verim alınamaz.Burada öne çıkan verim , yüzey alanı ve daha çok bakteridir.


C)  Sıralamanın önemini 1. kısımda anlatmıştık.Nitrifikasyon ve denitrifikasyon bakterilerinin tutunup , ürediği işlev gördüğü filtre medyalarına '' Biyolojik filtre malzemesi '' denir.Bu malzemeler sünger, siporax , subsrat
      v.b malzemelerdir.Bu malzemeler ne kadar az kirlenir , kaba atıklardan ne kadar uzak dururlarsa o kadar işlevsel yüzey alanı olurlar.Bu yüzden dış filtrelerde şu girişlerine biyolojik malzeme konulması verimi azaltır.
      Su girişine seramik halkalar konulabilir.Bu malzeme'ninde yüzey alanı vardır.Belli bir miktar bakteri tutunabilir.Fakat yüzey alanı kısıtlıdır. Seramik halkalardan sonra elyaf kullanılmalıdır.Elyafın kayda değer bir yüzey
      alan yoktur.Bu yüzden ona birikecek tortu önemli değildir.Seramik halkalar ile filitreye girecek kaba atıkları tutarken , elyaf ile ince tortular tutulacaktır.Elyafın üzerine veya üst sepetine biyolojik filtre malzemeleri                                    
      konulacaktır.Bu biyolojik malzemeler , sünger , siporax , matrix , substart vs.Biyolojik malzemelerden önce kimyasal filtirasyon malzemeleri , biyolojik malzemelere ulasmandan önce araya elyaf koymak şartı ile     
      kullanılabilir.


D)   Filtreyi temizlemek için belli bir zaman yoktur.Olabildiğince geç yapmakta fayda var.Burda önemli olan filtenin mekanik olarak ne kadar kirlendiğidir.Eğer seramik kullanılmayıp sadece elyaf kullanılırsa daha sık
       temizlenmek zorundadır.Çünkü kaba-ince tüm atıklar elyafta birikeceğinden çok daha kısa sürede tıkanır.Filtre su giriş kısmına '' Ön filtre '' olarak gözeneki kaba sünger kullanmak temizlik zamanını uzatır.Kaba
       sünger katı atıkları akvaryumda , kendisi üzerinde tutarak filtrenin dolmasını önler , filtre sadece tortu olarak nitelendirilen ince atıklardan dolar.Eğer sık gözenikli bir sünger kullanırsa ince tortularda gitmez filtreye
       fakat sünger çabuk tıkanacağından sık sık ön filtre süngeri yıkamak gerekir , aksi halde filtrenin su çıkısı azalır.

      Temizlikte ilk dikkat edilecek husus , biyolojik filtre malzemelerini sadece sudan geçirmektir.Akvaryumdan alacağınız 5 lt kadar suyla filtre malzemeleri yıkanacaktır.
      Öncelikle biyolojik filtre malzemelerinin hacmi kadar , akvaryumdan aldığınız suyu bir kaba koyu biyolojik malzemeyi suyun içine koyun.
      Biyolojik malzemeler üstte olacağı için , biyolojik malzemelerin bir altında kalan elyafları direk çöpe atın.Elyaf yıkanıp kullanılabilir fakat ucuz bir malzeme olduğu için buna gerek yok.Seramikleri ise sadece suda               
      çaklalayıp tortudan arındırın , kovaya 1 lt kadar su döküp çaklayıp suyu dökün.Kovaya aynı şekilde seramikleri koyun.Üzerine temiz yeni elyafı koyun.Elyafı koymadan önce ılık sudan geçirebilirsiniz.Biyolojik
      malzemleride yerleştirip , filtreyi toplayın.Temizliği olabildiğince kısa sürede yapın.
 
      Unutmamak gerekir filtre , pislik depolamak için değil , biyolojik filtirasyon için kullanılmalıdır.


E)  Dış filtre gibi biyolojik filtirasyonda kullanılan pek çok filtrede en önemli sorun , bakteri kolonisi oturduktan sonra filitrenin belli bir zaman çalışmamasıdır.
      Duran filtede su akışı olmadığı zaman oksijene ihtiyac duyan aerobik bakteriler , dıs filtredeki su hacminde bulunan o2 tükendiği zaman ölmeye başlarlar.Bu durumda , her ne kadar ihtiyacları olmasada denitrifikasyon
      bakterileride ölür.Çünkü , daha hassas ve su akışına ihtiyac duyan bakteri türüdür.Eğer filtrede ne kadar atık , ne kadar biyolojik filtre malzeme varsa kesintide o kadar risklidir.Çünkü ne kadar çok bakteri varsa
      dış filtre suyunda bulunan o2 de o kadar kısa zamanda tükenir.

     Çözümler ise elbette var.Öncelikle o2 tabletlerinden faydalanılabilir.Filtreye atılacak bir miktar o2 tableti mutlaka belli bir süre fayda sağlar.
     2. olarak motorsuz su akışı sağlamak.Bunu ise akvaryumdan alacağınız bir kova su ile sağlayabilirsiniz.Kovayı filtreden yukarı koyup , su girişini kovaya verdikten sonra , çıkışı yere yani filtrenin yanında başka bir
     kovaya boşaltarak su akısı sağlanabilir.1.Kovada su bitmeden boşalan kovadaki su 1. kovaya boşaltılır.Bu şekilde su akışı sağlanarak çözüm sağlanabilir.

     Baska bir yol ise UPS.Eğer Ups çabuk biter diyorsanız 30-45 dakika aralıklarla çalıştırmazsınız.Bu kadar kısa zamanda bir sey olmaz.Ups'yi daha uzun süre kullanırsınız.
     Eğer elektrikler uzun bir süre gitmişse ,  ve filtre çalışacak olursa çalıştırmayın.Ölen bakteriler yüzünden olusan Hidrojen sülfit akvaryuma basıldığı zaman canlılarda ölüm oranı çok yüksektir.Büyük ihtimalle tüm
     balık ve canlılar ölür.Hidrojen sülfitin olusup olusmadığını anlamak içinse filtrenin 3-4 litre su atmasını sağlamak yeterli.Su toprak gibi temiz kokuyorsa bir sey yoktur , eğer çok ağır bir koku varsa Hirojen sülfit
     olusmustur.

     Oluşması halinde filtre malzemeleri kullanılmaz hale gelir.Bu durumda yapılabilecek en iyi sey filtre malzemelerinin tamamını değiştirip , filtreyi komple , temiz bir sünger ile sıcak suda ovalaya ovalaya yıkamaktır.
     Filtre malzemelerini yenileyip , filtreye koyup çalışır halde getirdikten sonra , akvaryuma bağlamadan önce , 5-10 lt boşa bir kovaya akıttıktan sonra akvaryuma bağlayın.


Fatih ŞAHAN'a beni kırmayıp bu güzel makaleyi hazırladığı için ona huzurlarınızda teşekkür ediyorum.Yalnız sizden ricam konunun dağılmaması adına diğer filtreler hakkında soru sormamanız.Gerekli bilgiyi lütfen akvaryum ürünleri kısmından edininiz..

Makale'yi hazırlayan arkadaşımıza teşekkür ediyorum.Onur Bey sizede böyle güzel bir makaleyi yayınladığınız için ayrıca teşekkür ediyorum.Dış filtre kullanan herkez için faydalı bir kaynak olmuş.