Canlı doğuran ders notları

Canlı Doğuranlar 

Cyprinodontiformes takımı altında Poeciliidae ailesi içinde sınıflandırılmışlardır.

Bu balıklar isimlerinden de anlaşıldığı üzere canlı doğum ile ürerler. Bu doğum memelilerdeki gibi bir doğum değildir. Yumurta ve sperm dişi balığın vücudunda birleşirler. Gelişimini dişi balıkta tamamlayan yumurtalar doğum esnasında açılır ve yavrular canlı olarak dünyaya gelirler.

Poeciliidae ailesine bağlı 300'den fazla tür olmasına rağmen en çok tanınanları Lepistes (Poecilia reticulata), Kılıçkuyruk (Xiphophorus helleri), Platy (Xiphophorus maculatus), Moli (Poecilia latipinna, Poecilia sphenops), Velifera (Poecilia velifera) gibi türlerdir. Bunların yanında akvaryumlarda pek fazla beslenilmemesine rağmen çok bilinen canlı doğuranlardan olan Gambusia türleri de vardır. Gambusia affinis, Gambusia holbrooki gibi bazı Gambusia türleri ülkemiz de dahil olmak üzere bir çok yerde sivrisinek mücadelesi amacı ile kullanılmaktadırlar. Bu nedenle Gambusia türlerine Mosquitofish (Sivrisinek Balığı) ismi de verilmektedir.

Bu ailenin Amerika kıtasındaki Habitatı Amerika Birleşik Devletleri'nin doğusundan Kuzeydoğu Arjantin'e kadar olan bölgedir. Buralar dışında Afrika ve Madagaskar'da da yaşayan üyeleri mevcuttur. Çoğunlukla tatlısularda bulunmalarına rağmen acısulara da adapte olmuş türleri vardır. Genel olarak küçük yapılı balıklardır. En büyük yapılı üyesi 15 cm. kadar olabilen Velifera'dır (Poecilia velifera).

Lepistesler akvaryum balıkları içinde en ünlüleridir. Lepisteslere Guppy ve Gökkuşağı Balığı (Rainbow Fish) da denilmektedir. Ancak ülkemizde Lepistes ismi ile bilinmektedirler. Lepisteslerin anavatanları Güney Amerika'nın kuzey kısımlarındaki küçük göller ve ırmaklardır. Lepistesler sıcaksu balıklarıdır. 18 - 30 °C gibi geniş bir ısı aralığında yaşabilirler. Ancak ideal olarak 22 - 28 °C tercih edilmelidir. Hemen hemen bütün akvaryum balıkları gibi Lepistesler de ani ısı değişimlerinden kolaylıkla etkilenebilirler.

Lepistesler oldukça küçük yapılı balıklardır. Erkekleri 2,5 - 3 cm. civarı olmakla beraber dişileri5 cm.ye kadar ulaşabilmektedir.

Erkek Lepistes:

 

Erkek Lepistesler çok güzel renklere sahiptir. Ayrıca kuyrukları ve yüzgeçleri aşırı gelişmiştir. Dişiler ise nispeten daha soluk renklidirler ve yüzgeçleri de gelişmiş değildir. Erkek dişi ayrımı için bu kriterler yeterli olacaksa da ayrıca erkek Lepistesleri anal yüzgeçlerinin önünde gonopodium denilen üreme organları vardır.

Lepisteslerin insan eli altında üretilmiş bir çok varyeteleri vardır. Bunlar genellikle kuyruk tiplerine göre birbirlerinden ayrılırlar. (Lir kuyruk, top kuyruk, flama kuyruk, kılıç kuyruk vb.) Renk bakımından da bir çok çeşitleri vardır. (Mavi Kuyruklu Lepistes, Kırmızı Kuyruklu Lepistes, Sarı Kuyruklu Lepistes, Siyah Kuyruklu Lepistes vb.).

Lepistes akvaryumda üretilebilecek en kolay balıklardan biridir. Üretim için özel önlemler ya da yöntemler kullanmaya bile gerek olmadan kendiliğinden üreyeceklerdir. Bu balıklar yumurta ile değil yalancı bir doğum ile ürerler. Yani dişi Lepistes yavrularını doğurarak dünyaya getirir. Doğan yavrular hemen yüzebilecek kapasitedirler. 

Dişi Lepistes

Bir dişi Lepistes bir kere çiftleştikten sonra depoladığı spermler sayesinde 5 - 6 kere daha çiftleşmeden doğurabilir. Dişi Lepistes çiftleştikten 28 gün sonra doğurur. Bir Lepistes kondüsyonuna ve yaşına göre 30 - 150 arası yavru yapabilir.

Lepistesler iyi bitkilendirilmiş akvaryumlardan hoşlanırlar. Her türlü yemi de severek tüketirler. Ancak canlı yem de verilmesi iyi olacaktır. Lepistesler barışçıl balıklardır. Kendileri gibi sakin mizaçtaki ve uygun boydaki balıklarla karma akvaryumlarda tutulabilirler. Lepisteslerin üretimleri için ayrı bir parantez açmak yerinde olacaktır. Amatörce üretim için herhangi bir önlem almaya gerek yoktur. Lepistesler kendiliklerinden ürerler. Ancak kaliteli bir Lepistes üretimi için belli başlı bazı kriterler vardır.

 

Öncelikle damızlık erkek ve dişi Lepisteslerin seçimi dikkatle yapılmalıdır. Damızlıklar genç, türüne ait özellikleri belirgin olan, canlı, neşeli ve sağlıklı hayvanlar arasından seçilmelidir. Dişilerin özellikle daha önce çiftleşmemiş olması yerinde olur. Erkeklerin ise renkleri parlak ve üreme organı hareketli olanları damızlık için tercih edilmelidir. Dişilerin 4 aylıktan küçük olmamaları da iyi olacaktır.

Bir çok amatör Lepisteslerini çiftleştirmiş, yavrular elde etmiş ama yavrular maalesef anne babaları gibi renkli ve büyük kuyruklu olmamıştır. Bu durumun önüne geçmek, renk ve kuyruk bakımından çok güzel Lepistesler elde etmek için uygalanan bazı küçük yöntemler vardır. Bu yöntemler sayesinde Lepisteslerimiz daha güzel renklere ve kuyruğa sahip olacaktır.

Denilen şekilde seçilen damızlıklar iyi bir beslenme ve temiz su şartlarında hemen çiftleşecektir. Lepistesler doğan yavrularına bakan balıklar değillerdir. Bu nedenle de yavru lepisteslerimiz anne babaları tarafından bile yenilme tehlikesi ile başbaşadırlar. Yavruları bu tehlikeden korumak için ya damızlıkları akvaryumdan hemen uzaklaştırmak ya da yavruların bir yavrulukta doğumunu sağlayıp sonra başka bir akvaryuma nakletmek gereklidir. Lepisteslerimizin suyu her zaman temiz olmalıdır. Çok iyi bir havalandırma ve filtre sistemi gerekmektedir. Akvaryumun kapasitesini aşacak miktarda balık koyulmamalıdır. Az az fakat sık sık besleme yapılmalıdır. Her tür canlı yemin yanında yeşillik de verilmelidir. Kaliteli Lepistesler için sabit bir ısının önemi büyüktür. Bu nedenle ısıyı 24 - 27 °C'ye ayarlayıp burada sabit tutmak gerekir. Lepisteslerin sevdikleri su yapısı nötr sulardır. Bu nedenle suyun pH derecesi 7 olmalıdır. Lepisteslerin renklerinin ortaya çıkması açısından ışık da önemli bir yere sahiptir. Bu nedenle ışıklandırmaya önem verilmelidir. Son olarak kaliteli Lepistes üretimininde bir çok kaynakta periyodik su değişimi önerilmektedir. Bu amaçla hergün akvaryum suyunun %10'unu taze dinlendirilmiş su ile değiştirmekle daha kaliteli Lepisteslerin üretilebileceği belirtilmektedir.

Kılıçkuyruk:

Kılıçkuyrukların anavatanı Güney Meksika'dır. Poeciliidae (Canlı doğuran) ailesine mensup olan bu balık çok tanınmış bir akvaryum balığıdır. Xiphophorus cinsine bağlı bir çok tür bulunmakla beraber bizim bildiğimiz Kılıçkuyruk Xiphophorus helleri'dir. Bunun dışında Xiphophorus montezumae, Xiphophorus pygmaeus, Xiphophorus xiphidum gibi türleri vardır. Yine bu türlerden biri olan Xiphophorus maculatus yani bilinen adı ile Platy, akvaryumlarımızda sıkça görebileceğimiz bir Xiphophorus türüdür.

Kılıçkuyruk adını nereden aldıklarına dair iki söylenti vardır. Birincisi; erkek balığın vücut formundan da anlaşılacağı üzere kuyruğunun kılıç gibi uzaması nedeni iledir. Diğer söylenti ise; bu türün erkeklerinde bulunan üreme organı Gonopodium'un kılıç şeklinde olmasıdır. Kılıçkuyruklar doğada 12 cm. kadar olabilirlerse de akvaryumlarımızda genelde 6 - 7 cm. civarında olurlar. Uyumlu balıklardır denilebilir. Kendileri gibi diğer canlı doğuranlarla beraber karma akvaryumlarda tutulmalarında bir sakınca yoktur. Ancak erkek Kılıçkuyruklar bazen agresif davranışlar sergileyebilmektedirler. Bir Kılıçkuyruk akvaryumunun üstünün kapatılmasında fayda vardır. Çünkü Kılıçkuyruklar sudan dışarı zıplayabilmektedirler.

Erkek Kılıçkuyruk

Kılıçkuyrukların çok çeşitli varyeteleri vardır. Yeşil Kılıçkuyruk, Sarı Kılıçkuyruk gibi doğal türler dışında insan eli altında yapılan seleksiyon yöntemleri ile çok değişik türler ortaya çıkarılmıştır. Buna örnek olarak Simpson Kılıçkuyruk verilebilir. Bu varyetenin diğer Kılıçkuyruklardan farkı sırt yüzgeçinin de aşırı derecede gelişmiş olmasıdır. Bu varyetelerin geliştirilmesinde diğer Xiphophorus türleri ve vahşi formlar kullanılmış, belli bir özellik seleksiyona tabi tutularak genetiksel olarak devamlılık sağlanmıştır.

Simpson Kılıçkuyruk

Bu balıklar 18 - 28 C° gibi geniş bir akvaryum ısısında yaşayabilirlerse de ideal ısıları 26 - 27 C° dir. Kılıçkuyruklarda cinsiyet ayrımı çok rahatlıkla yapılabilmektedir. Belirtildiği gibi erkeklerinin kuyrukları bir kılıç şeklindedir ve erkeklerinin alt kısmında Gonodopium denilen üreme organları bulunur. 

Dişi Kılıçkuyruk

Üretimleri çok kolaydır. Kılıçkuyruklar canlı doğuran balıklardır. Üretim için özel bir çaba göstermeye gerek olmaz. Bir dişinin ve bir erkeğin olduğu yerde bir aksilik olmazsa Kılıçkuyruklar üreyecektir. Yavrularına bakmadıklarından doğumdan hemen sonra yavrularını yemek isteyeceklerdir. Doğan yavrular yüzebilme kabiliyetindedirler. Eğer akvaryumda saklanabilecekleri yerler varsa oralarda gizlenerek büyüyebilirler. Ancak yavruların yenmesi önlenmek istenirse bir yavruluktan faydalanabilinir. Yeni doğan yavrular toz şeklindeki kuru yemleri dahi yiyebilirler. Kaliteli ve kondüsyonlu bir dişi Kılıçkuyruk 100 - 150 yavru verebilir. Bu sayı türlere göre değişmektedir.

 DİĞER XIPHOPHORUS TÜRLERİ

Yazının başında bahsedilen Xiphophorus helleri (Kılıçkuyruk) dışındaki Xiphophorus türleri akvaryumlarımızda çok fazla yaygın değildir. (Xiphophorus maculatus - Platy hariç.) 

örn:  Xiphophorus xiphidum, Xiphophorus pygmaeus, Xiphophorus montezumae 

Kaynakça: (Su Ürünleri Yetiştiriciliği Bölümü Öğretim Üyesi Ali Türker)

Hazırlayan- Sunan: Cem Gedik

Dişi platyle kılıç kuyruk dişini ayırt etmenin yolu nedir

Plati daha yuvarlak ve topludur.Kılıç ise uzun bir yapıya sahiptir ve genelde kılıçkuyruk dişileri çok daha iri ve büyük uzun olur.Resimlerde görebilirsiniz.
Plati dişisi

Kılıçkuyruk dişisi

Saygılar...

malawi_cheart2011-12-11 10:34:43

Teşekkürler .