Yemen Bukalemunu Bakımı

Bilinen Adı: Veiled Chameleon - Yemen Bukalemunu

Tanımı;

Yemen bukalemunlarının, Güney Arap yarımadası ve Suudi Arabistan’dan Yemen’e kadar uzanan bir yaşam alanı vardır. 

Yaşam Süresi;

Doğada ortalama 3 yıla kadar yaşarlar iken teraryum ortamında 5 yıla kadar yaşayabilirler. Tüm gereksinimleri en iyi şekilde sağlanır ise bu süre 8-10 yıla da uzayabilir. Dişiler erkeklere göre (stres, yumurtlama vb etkenlere bağlı olarak) daha kısa yaşarlar.

Genel Bilgiler;

Bukalemunlar genellikle başlangıç için çok önerilmese de düzgün teraryum ortamı sağlandığında kolay bir şekilde bakımı yapılabilecektir.

Başlangıç için önerilmemesinin sebeplerinden birisi günlük bakım istemesidir. Günlük olarak teraryumunda aydınlatma ve spot ışığı 12 saat açık olması gerekiyor. Bunu timerlı priz ile halledebilirsiniz. Günde 2-3 kez nemlendirme gerekmektedir. Yavru iken teraryumunda sürekli yem bulunması canlı için iyi olacaktır. Yavruluk zamanlarında daha obur olup zaman geçtikçe 2 günde bir beslenmeye başlayacaklardır. Bunlar dışında çok zor bir bakımı yok (Bana göre).

Ben de bu hobiye bukalemunlar ile giriş yaptığım için açıkçası pek zor gelmiyor. Ama tabii ki bir yılan veya tarantula kadar kolay bakıma sahip değiller.

Sosyal canlılar değildir. Sadece çiftleşme dönemlerinde bir araya gelirler ve çiftleşme sonrasında genellikle kavga etmeye başlarlar. (Tecrübe ile sabittir ;) )

O yüzden ayrı ve birbirini görmeyecek teraryumlarda bakılmalıdırlar.

Erkek Yemen Bukalemunlar dişilere göre daha hızlı büyüyerek, boyu kuyruk ile birlikte 60 cm'e kadar ulaşabilmektedirler. Dişiler ise erkeklere nazaran küçük boyutlarda kalırlar ve yavaş büyümektedirler.

Yine yavru iken sık sık deri değişimi yaparlar. Bu zamanlarda teraryumun nemini biraz daha arttırabilirsiniz. Bu sayede derisini daha hızlı atabilir.

Bukalemunlarda da insanlarda olduğu gibi kendine özgü karekterleri vardır. Kimisi agresif ve korkak iken kimisi de inanılmaz derecede cana yakın olabilir. Bu biraz da şansa bağlıdır. Kimi bukalemunlar da başlarda agresif iken sonradan düzelebilirler. Mesela bizim dişimiz (Jagger) en uysal bukalemunlardan birisi çok cana yakın sürekli elimizde olduğu halde hiç rahatsızlık çekmiyor. Ama erkek bukalemunumuz biraz daha agresif. Teraryumundan ele alırken biraz tıslama yapıyor fakat hiç ısırmaya yeltenmiyor. Elimize aldıktan sonrasında ise gayet sakin bir tavır takınıyor ;)

Dilleri boylarının 1,5 katına kadar uzayabiliyor ve yapışkan sıvısı sayesinde avını yakalayıp ağzına getiriyorlar.

Teraryum Şartları (Yaşam Alanı);

Yetişkin bir Yemen erkeği için en az 90cm’lik bir yükseklik gerekmektedir. Dişi için ise minimum 60cm yüksekliği olan bir teraryum tercih edilmelidir.

Teraryum malzemesi olarak da en göze hitap eden cam olsa da bukalemunlar için ahşap veya flexaryum tarzı tel ile de yapılabilir. Ahşap yapıldığında aşırı nemden bozulmaması için önlemler alınmalıdır tabi (Vernik vb. gibi). Tamamı sineklikten yapıldığında ise nem kaybı çok olacaktır. Bunun içinde içerisine canlı bitki eklenip fısfıslama biraz daha arttırılabilir veya bir yağmurlama sistemi alınabilir (Exo Terra Monsoon(450-500TL), Mistking(500-600TL), Zoo Med Reptirain(250-300TL) vb). 

Bana kalırsa eğer kendiniz yapacak iseniz. Ahşap bir kasa içerisine ön kısım pencere şeklinde veya sürgülü bir cam yapılıp, yanlardan havalandırma delikleri açılıp üst kısımdan da yine havalandırma boşluğu açarak UVB ve Spot ışığı oradan verebilirsiniz. Tabi farklı teraryumlar hayal gücünüz ile şekillenebilir.

Seyahat ve Taşıma;

Bugün diğer bir konuda sorulduğu için buraya da not düşmek istedim. Yavru iken her gün beslenme gelişimi için önemli ve her zaman yem kabında yem bırakılmalıdır. Fakat yetişkin bukalemunlar açlığa da dayanıklıdırlar. Tabi bu süre 3-5 günü geçmemesini tavsiye ederim. Ve evde yalnız halde bırakacaksanız en azından günde 1-2 kez fısfılama yapabilecek birilerini bulmanız veya bir yağmurlama sistemi kurmanız gerekir. Susuz kalmamaları daha önemlidir bukalemunların.

Diğer bir çözüm yanınızda götürmek de olabilir. Tabi çok soğuk ortamlara gidilecekse götürmemeniz daha hayırlı olacaktır. Ama gideceği ortam müsait ise taşınabilir teraryum edinip içerisine de bir yapay bitki ile gideceğiniz yerde teraryumu oluşturabilirsiniz.

Exo terra Exploarium;

Teraryumu hazırladıktan sonra zemin olarak peçete, torf, moss, moss mat kullanabilirsiniz. Torf görsellik verse de sağlık kontrolü açısından biraz sıkıntı doğurabiliyor. Dışkılar nemli torfta kaldığı süre boyunca bakteri üretebiliyor. O yüzden bukalemun teraryumlarında genel olarak peçete kullanılıp haftada bir değiştirilmektedir. Fakat buna alternatif olarak sürüngen halısı veya moss matt de kullanılabilir. Yine peçete gibi 1 haftada bir çıkarılıp yıkanıp tekrar yerine yerleştirilebilir. Böylece görsellikten ödün vermeden canlınızın sağlığını da kontrol altına almış olursunuz. Forest moss da nemi tutma açısından kullanılabilir. Ama yine temizliğine dikkat edilmelidir.

Moss Mat(30-50TL);

Torf(10TL);

Forest Moss(30-40TL);

Peçete  :grinny: ;

Zemini hallettikten sonra bukalemunun tutunabileceği dallar oluşturmamız gerekiyor. Bunu yine farklı şekillerde halledebiliriz. Doğadan bulduğunuz neme dayanıklı dalları sterilize ederek teraryumlarınızda kullanabilirsiniz. Yine akvaryumcularda satılan Çöl Kütükleri, Mangrowlar Opuwa kökleri (30-100TL) de teraryumlarınıza uygun ölçülerde olduğunda kullanılabilir tutunma alanlarındandır. Eğer bu tarz bir dal kullanacaksanız öncelikle sterilize etmeniz gerekir. Fırında ısıtarak (yanmamasına dikkat edin) zararlı bakterilerin ölmesini sağlayabilirsiniz. Veya dal fırına girmeyecek büyüklükte ise kaynar suyla birden fazla kez yıkayarak daha sonra güneşte kurutarak zararlı bakterilerden arındırabilirsiniz. Tavsiye olarak en alt peçete veya torfa değen kısmına vernik atarsanız herhangi bir küflenme vs yaşamazsınız.

Bunlara ek olarak bukalemununuzun tutunabileceği boyutlarda halat (5-10TL) da kullanabilirsiniz. Teraryumda gayet görsel duruyorlar.

Yine Ek olarak Exo Terra Jungle Vine (20TL) ile destekleyebilirsiniz.

Daha sonra sıra geliyor bukalemunun su içebilmesi için teraryuma yerleştirmemiz gereken yaprakları ve dolayısıyla bitkileri eklemeye. Bunu da farklı şekillerde çözebiliriz. Ama özellikle Yemen türleri bitki yiyebildikleri için canlı bitki koyacak isek bunun bukalemuna zarar vermeyen bitkilerden olması gerekiyor. Bunun için alacağınız bitkinin öncelikle Latin adını bulup aşağıdaki linkte olup olmamasını kontrol etmelisiniz.

Bu listede yer alan bitkileri gönül rahatlığıyla teraryumlarınızda kullanabilirsiniz.

Benim şuana kadar kullandıklarım;

Ficus Benjamin (20-30TL);

Baby Tears(5-10TL);

Hibiscus (Japon Gülü)(20-40TL);

Tabi bunun dışında yapay bitkileri de kullanabilirsiniz. Exo terranın plastik bitkilerini (20-50TL) tercih ederseniz suyu damla şeklinde tutacağından içmesini sağlayabilirsiniz. İpek bitkiler suyu emeceğinden bukalemun ne yazık ki içemeyecektir.

Teraryumun içini hazırladık. Daha sonrasında alması gereken d3 vitaminini sağlayan UVB lambasını edinmemiz gerekiyor. Ne yazık ki Türkiye'de olan ürünlerden pek seçme şansımız yok. Exo Terra UVB100 13w ve 25w (75-80TL) olan seçeneklerinden teraryumumuzun büyüklüğüne göre seçebiliriz. 60cm'e kadar 13w, 60cm'den sonrası için de 25w öneririm. Bu arada UVB'lerin ömrü ortalama 6 aylıktır. Bu yüzden 6 ayda bir değişimi gerekmektedir.

Tabi bunu bağlayacağımız bir de armatür gerekiyor. Bunun için normal e27 uyumlu masa lambası (15-20TL) da kullanabilirsiniz. Exo terra Compact Top(40-120TL) veya Exo Terra Glow Light(70-100TL) da kullanabilirsiniz. Teraryum boyutlarına göre Compact Top'lar bulunmaktadır. 1-2-3-4 ampül takabildiğiniz seçenekleri mevcut. Bunlarda hepsine uvb takmasanız da olabilir. En çok takıldığı spotun altındakini UVB takmanız yeterli olacaktır.

Exo Terra Compact Top;

Exo Terra Glow Light; 

Normal Masa Lambası;

Daha sonra ısıtma için elektirikçilerde satılan basit spot ampüllerden kullanabilirsiniz. Yine teraryum boyutlarına göre 40-60w arası bir ampül (5-10TL) uygun olacaktır. Bunu yine bir masa lambasına veya Exo terra Glow Light'a bağlayabilirsiniz. Compact top ne yazık ki bu iş için kullanılamaz. Fazla ısı verdiğinden duyunu eritebiliyor.

Burda önemli nokta spot ampülün 10cm altında bukalemunun durabileceği bir dal olmalıdır. Bu dal da durup yeterli ısıyı alıp sindirimini sağlayacaktır. Teraryumun tamamının sıcaklığının artmasına gerek yok hatta gölge ve kısmen serin yerler olmalıdır ki bukalemununuz bunaldığında bu alanlara gidebilsin.

Gece için ise ortam sıcaklığı 20'nin altına düşmediği sürece bukalemununuz için ek ısıtıcıya ihtiyaç duyulmaz. Gece gündüz sıcaklık farkı 6-8 derece olabilir.

Benim tavsitem ön kısımda teraryum boyutlarına uygun ölçüde Compact top ve arka kısımda ise yine teraryuma uygun boyutlarda glowlight kullanmanızdır.

UVB ve spot gündüzleri 12 saat boyunca açık kalmalıdır. Dilerseniz bunu timerlı prizler ile de sağlayabilirsiniz.

Sabah 7'de açılıp akşam 19'da kapanması gibi.

Timerlı prizde de 2 çeşit vardır. Dijital (20-25TL) ve Mekanik (8-10TL) olarak. Dijitallerdeki avantaj elektrik kesintisi yaşansa da saatinin kendi pili olmasından dolayı bir aksaklığa uğramaz. Yani elektrik geldiğinde güncel saatteki konuma geçer. Mekaniklerde ise elektrik geldiğinde kesintinin başladığı zamandan timerı çalışmaya devam eder.

Önerim dijital timerdır.

Dijital;

Mekanik;

Nemlendirme için daha önce bahsettiğim yağmurlama sistemlerini kullanabilirsiniz. Veya elle nemlendirmek için basınçlı püskürtücüler (10-15TL) işinizi görecektir. Ortam nemi %60-80 arası olmalıdır. Bunu da teraryuma bol bitki koyup günde 1-2 kere nemlendirme ile sağlayabilirsiniz. Bu sayede ortamı nemli tutarken bukalemununuzun içmesi gereken suyu da sağlamış olursunuz.

Beslenme ve Vitamin Takviyesi;

Bildiğiniz üzere bukalemunlar etçil canlılardır. Yemenler bazen yaprak yeseler de doymasını sağlayacak bir besin değildir. Çoğu bukalemun canlı yemi tercih edecektir. Ölü yem pek ilgilerini çekmez.

Canlı yem olarak; Morio kurdu, Un Kurdu, Buffalo Worm, Çekirge, Cırcır, Dubia, Tartara, Wax worm gibi yemlerle rahatlıkla besleyebilirsiniz. Fakat sürekli un kurdu veya morio kurdu canlıda yağlanma yapacaktır. O yüzden elinizden geldiğince Morio, Un kurdu ve Buffalo worm kullanmamakta fayda var. Yavru iken özellikle un kurdunu çok seviyorlar. Belli bir olgunluğa gelene kadar un kurdu kullanılabilir ama yine de farklı yem çeşitleri ile beslemekte yarar vardır.

Yavrular her gün yem yer iken büyüdükçe bu 2-3 günde bir öğüne düşebiliyor.

Ortalama olarak besin türüne göre ve canlının büyüklüğüne göre aylık masrafınız 40-70TL arası olacaktır.

Vitamin takviyesi olarak D3'süz kalsiyum (Exo Terra, Zoo Med, Repashy, Rep-cal)(25-50TL) her gün canlı yeme  (%80'ine)  bulamak suretiyle verilebilir. Özellikle yavrularda kemik gelişimi için Kalsiyum gereklidir.

Multivitamin (25-50TL) ise ayda 1 kez yine canlı yeme bulanarak verilir.

Fotoğraflar;

Bunlar dışında aklınıza takılan bir soru var ise çekinmeden sorabilirsiniz.

Yazı tamamen bana aittir.