Fotoğrafta Kompozisyon

Herkese merhaba.

Ben fotoğrafçı olmaya karar verdiğimde bana bir çok konuda yardımı dokunan ve kendimi geliştirmemde çok katkısı bulunan bir iş arkadaşım, bir ağabeyim, olan Faruk ağabeyimiz hazırlamış olduğu fotoğrafta kompozisyon adlı ufak çalışmasını sizlerle paylaşacağım.
Şahsen bana çok faydası oldu, bu hazırlanmış üründen sizlerinde faydalanmasını istedim.

Saygılarımla.

KOMPOZİSYON

Kavramsal ve görsel ögelerin belirli bir düzen içinde bir araya gelmesi ile oluşan bütüne Kompozisyon denir.

Fotoğrafta kompozisyon; renk, yüzey, çizgi ve geometrik formların temel plastik sanat kuramları ve elemanları anlayışı içinde, ışık yardımıyla bir araya getirilip, anlam yaratma sanatıdır. Kompozisyonda kadraj, grafik düzenleme, leke dağılımı, ışık ve anlatılmak istenenin anlaşılır ifade edilmesi gerekir.

Fotoğrafta kompozisyon aktif ve pasif olmak üzere iki şekilde gerçekleştirilebilir. Pasif düzenlemede fotoğrafçı pozlandıracağı konunun düzenlemesine hiçbir şekilde katkıda bulunmaz. Bazen zihnimizde tasarladığımız olaylardan biri, ansızın karşımıza çıkar ve deklanşöre basmak suretiyle istediğimiz bir fotoğrafı elde edebiliriz.

Aktif düzenleme, fotoğrafçı konunun aydınlatılmasından, modelin duruşuna kadar her şeyi kendisi ayarlar. Dikkat edilmesi gereken en önemli nokta düzenleme sırasında olayın ya da konunun doğallığını bozacak durumlardan sakınmaktır.

FOTOĞRAFIN DİLİ

Yarım ton: Fotoğrafın doğasında vardır. Özellikle yarı cephe ışığı ve yanal ışık, yarım ton skalasını zenginleştirir. Böylece objelerin hacimsel değerleri ortaya çıkar ve derinlik izlenimi güçlenir.

Leke ağırlıklı yarım ton: Bazı objeler dış sınırları bakımından ve gösterdikleri leke değerleri ile ilginçtirler. Bu özellik ışık ve yansıtıcılık kontrastı ile güç kazanır. Ters ışık ve düz fon bu etkiyi arıtır.

Grenli: Yüksek duyarlı filmlerin kullanımı fotoğrafa gren problemini getirdi. Öte yandan özellikle aşırı büyütmelerde elde edilen grenlilik, giderek fotoğrafa özgün bir teknik dil oluşturmaya başladı. Bu etki için, film grenlerinin yeterli olmadığı durumda kullanılmak üzere özel baskı filtreleri mevcuttur.

Aşırı kontrast: Fotoğrafı sadece siyah beyaza indirgediği için çoğunlukla “tire film” gibi kontrast malzemeler kullanılır. Ama bazen ışığın kontrastı o denli yüksek olur ki normal çekim filmleriyle de aynı sonuçlar alınır. Objelerin sadece leke değerlerinin vurgulanması bu yolla yapılabilir.

Low key: Işıklı alanları önemseyen pozlandırma tercihinde bazen bu kısımların fotoğrafa egemen olmasına bakılmayabilir. Kontur ışıklarına dayalı bu tür fotoğraflarda dikkat edilecek nokta, ışıklı çizgilerin kesintiye uğramadan belli bir akıcılıkla fotoğrafta yer almasıdır. Siyahı egemen bu tür fotoğraflar batı kaynaklarında “low key” olarak alınırlar.

High key: Gölgeli alanları önemseyen pozlandırma için bazen bunların alanca egemen olması koşulu aranmaz. Bunlar çoğunlukla beyaza yakın nesnelerin fotoğrafıdır. Burada ton skalası beyazdan başlayıp orta griye kadar gelir. Siyah ya hiç yoktur, ya da referans olabilecek minimal miktardadır. Bu tür fotoğraflar için kullanılan tekniğe “high key” denir.

Işık tercihli pozlandırma: Pozlandırma da ışıklı ya da gölgeli alanlara öncelik verilmesi ön yargılı bir kabul değildir. Sahnenin doğasına bağlı olarak biri ya da öteki tercih edilebilir.

Gölge tercihi pozlandırma: Gölgeli alanları önemseyen bir pozlandırma tercihi için ya ışıklı alanların çok küçük olması ya da gözü rahatsız edecek derecede detaysız kalmaması gerekir. Ama çoğunlukla bu mümkün olmaz;bu durumda kadraj değiştirip bu alanların fotoğraftaki payının azaltılması gerekir.

Üst üste çekim: Fotoğrafın önlenemez gerçekliğinden sıkılanlar kendilerine gerçeküstü bir dünya yaratmak için çeşitli montaj teknikleri kullanırlar. Bunlar üst üste çekim sandviç ve solarizasyon gibi fotoğraf bütünlüğünü bozmayan teknikler yanında bir çok fotoğraftan yeni bir bütün oluşturma gibi yeni bir yolda kullanılmaktadır.

Sandviç: Üst üste çekim ve sandviçler daima gerçeküstü arayışlar için kullanılmaz.

 

KAMERA ve KONU

Konu sabit, kamera hareketli

Kamera sabit, konu hareketli

Kamera ve konu hareketli

Açık ve Kapalı Kompozisyon

Fotoğrafta kompozisyon açık ve kapalı olarak ikiye ayrılır. Konunun yardımcı ögeleri ile birlikte, gereksiz ayrıntılardan ayıklanmış ve bütünleşmiş olarak çerçeve kenarlarından uygun boşluk payları ile ayrılarak  bitirildiği düzenlemelere kapalı kompozisyon denir. Burada fotoğrafçı, anlatmak istediği her şeyi fotoğraf karesinin içerisinde izleyiciye sunar. 

Konunun en önemli bölümünü  ve hareketlerin can alıcı noktasını yeterli büyüklükte çerçeve içine yerleştiren, çerçeve tarafından kesilen, devamını izleyicinin düş gücüne bırakan düzenlemeler açık kompozisyonlardır. Açık kompozisyonda ise fotoğrafçı, olayların devamını izleyiciye bırakır.

İlgi Merkezi

Bir düzenlemede ilk kez dikkati çeken bizi çerçevenin her noktasını arayıp taratmak tan kurtaran bir nokta, bir leke vardır. Bazen ilgi merkezi ile ana konu çakışık dır. Her iki halde  de bu önemli lekelerin yeri, oran ve denge kaygıları ile saptanacaktır. Yani 1/3 kuralını unutmamak gerekir. Fotoğrafta bakış yönü ve ilgi merkezinin doğru orantılı olduğu söylenir.

FOTOĞRAFIN GÖRSEL ÖGELERİ

Leke: Fotoğrafta lekeden amaçlanan ya renk lekeleri ya da kontrast değerlerine bağlı ton lekeleridir.

Doku: a)Objelerin kendi yapısal dokuları, hazır dokular.

         
            b)Maddelerin aşırı sıklıkta bir araya gelmeleri sonucu oluşan  dokusal görüntüler.

Form(Hacim): Fotoğraf, 4 boyutlu uzayın 2 boyutlu bir izdüşümüdür. Ama bunun dışında, fotoğraflarda üçüncü boyut arayışı hep vardır. Bunu sağlayan faktörler, perspektif ve ışıktır.

Renk: a)Neredeyse monokrom pastel renklerle, dokunaklı nüanslarla, incelikli biri duygu yoğunluğu, etkili bir atmosfer elde etmek,

          b)Bir rengin çarpıcılığına dayalı düzenlemelere gitmek.

KOMPOZİSYONUN ÖGELERİ

A. BELİRGİNLİK

Fotoğrafın mesajını en okunaklı biçimde ortaya koymasıdır belirginlik. Okunaklı bir görüntü elde edebilmek ve fotoğrafın biçimini oluşturabilmek için bazı kriterler gerekmektedir. Bunlar;

Zamanlama: Her hareketin saptanacağı bir an vardır. Bu başlangıçta, ortasında veya sonunda olabilir.

Bakış Yönü: Bakış yönünün görüntünün içine doğru olması, izleyiciyi fotoğrafın içine taşır, görsel öyküde süreklilik sağlar.

Bakış Yüksekliği: Fotoğrafta karmaşayı ya da yığılmayı önlemek için belli belli bir bakış yüksekliği verilir.

Bakış Uzaklığı: Konu çerçeveyi yeterince doldurmalıdır.

A.1. Sadelik

Fotoğrafı mümkün olduğunca az elemanla anlatmaya çalışmaktır.

Görüntüyü sadeleştirmek bomboş bir fotoğraf çekmek anlamına gelmez. Sadeleştirmek, anlatılmak istenen görüntüye katkı sağlamayan ya da anlamsız duran bir şey varsa onu ortadan kaldırmak demektir.

A.2. Şemalar

Görsel ögelerin belli bir geometrik düzen içinde sunulması kompozisyonda belirginliği sağlayan araçlardan biridir. Doğada bazı durumlar kendiliğinden şematik görüntüler oluşturur. 

A.3.Ritm

Birbirini yenileyen eş özellikteki nesneler ritm oluşturur. Ritmi oluşturan ögelerin düzenli tekrarı, düzensiz tekrarından daha güçlü etki yaratır.

Ritm ögesi çoğunlukla başka görsel ögelerle bileşik olarak bulunur.
Ritm+perspektif: Örneğin bir tren hattının traverslerini peş peşe gösteren ya da ağaçlıklı bir yolun derinlemesine oluşu fotoğrafta bu iki ögenin bulunuşunu gösterir.
Ritm+ışık: Cephe ışığı ile aydınlatmada ritmin etkisi minimaldir. Ters, yarı-ters veya yanal ışıkta ise maksimumdur. Bu yüzden ritm ögesine dayalı fotoğraflarda ışık seçimi önem taşır. Ve çokluk bu fotoğraflarda ritm kadar ışık ögesi de baskındır.
Ritm+keskinlik: Ritme dayalı bir fotoğrafta ögelerin hepsinin eşit kesinlikte olması önemlidir. Bu yüzden bu ögelere dayalı fotoğraflarda sınırsız kesinlikte kullanılmalıdır.
Ritm+şema: V şeklinde dizilmiş bir uçak veya göçmen kuş filosunda şema ve ritm birbirinden güç alan komşu ögelerdir.
Ritm+hareket izlenimi: Hız ve hareket izlenimi fotoğrafta hareket netsizliği ile ifade edildiği gibi stroboskobik çekimlerle, hareketin analitik tespiti ile de verilebilir. Bu tür çekimlerde hareket çok sayıda eşdeğer ve eşit aralıklı görüntü ile verilir.

A.4.Uyum(Armoni)

Yan yana bulunan birden çok ögenin tekil hallerine göre daha güçlü etki yapması halidir. Uyumda ögelerin benzerliği yeterlidir. Uyum ögesi biçimsel, hareket ton ve renk uyumu olarak karşımıza çıkar.

A.5. Kontrast

Görsel bağlamda her türlü zıtlık, kontrast olarak ifade edilir.

Biçimsel kontrast: Nokta, çizgi, leke, şekil, hacim, boyut, renk ve hareketle biçimsel kontrast sağlanabilir.

İçerik kontrastı: Fotoğrafların çoğunda biçimsel kontrast kullanılır. Ama içeriksel kontrastın kullanılması için anlatımın özünde zıtlık olması gerekir.

A.6. Işık

Fotoğraflanan bir konunun belirginleştirilmesinde en etkili araç ışıktır.

Işık konunun belirginleşmesini sağlayan bir araç olmasının yanında alan derinliği etkisini de sağlayan en önemli araçtır.

Işığın İşlevleri:

1)Işık objeleri görünür kılar

2)Hacim ve derinliği sembolize eder

3)Dokuyu belirginleştirir

4)Saydamlığı ve geçirgenliği vurgular

5)Rengi vurgular

6)Atmosfer yaratır

A.7. Perspektif

Bir fotoğrafta üçüncü boyutun varlığını en fazla vurgulayan unsur derinlik duygusudur. Derinlik duygusu, bakış açısının yarattığı perspektiften kaynaklanır. 

A.8. Keskinlik

1. Netleme olayına bağlı keskinlik:Bir fotoğrafta her tarafın net olması çoğu zaman arzu edilmez. Fotoğraf karesine giren istenmeyen görüntüleri netsizleştirerek ana tema üzerindeki etkisini artırıp, konumuzu daha belirgin hale getirebiliriz.

2. Gelen ışığın türüne bağlı keskinlik:Bir fotoğrafta kontrastın yüksek olması keskinliği artırır. Bir portre fotoğrafı çekerken kişiyi olduğundan yaşlı göstermek için cephe ışığı kullanılırken, daha genç göstermek için yanal ışık kullanılır.

3. Çözümleme gücüne bağlı keskinlik:Çözümleme gücü yüksek bir objektifle çekilen fotoğrafın keskinliği ile sıradan bir objektifle çekilen bir fotoğrafın keskinliği birbirinden farklıdır. 

A.9. Doku

Doku, görüntüye derinlik kattığı gibi farklı duygusal etkiler de ortaya çıkarır. Örneğin, sert dokular yakınlık, yumuşak dokular ise uzaklık duygusu uyandırır. Yüzey dokularının yeterince doygun olması uygun ışık açısı ile doğru orantılıdır. Çoğunlukla yanal ve ters ışığa ihtiyaç duyulur.

A.10. Hız ve Hareket İzlenimi

B. BÜTÜNLÜK

Fotoğrafta ana öge belirlendikten sonra yardımcı ögelerin belirginliğini azaltmak ve kare içerisindeki oranını düşürmek için uygun çekim noktasından görüntülenmesi gerekir. 

C. DENGE

Kompozisyonu oluşturan ögeler, merkeze olan uzaklık, renk, ışık, ve büyüklük gibi bir takım görsel ağırlıklardır. Bu ağırlıkları yüzey üzeride dağıtarak bir dengeleme yaratırız.
Örneğin, bir manzara fotoğrafı çekerken bulutsuz bir gökyüzünün fotoğraf üzerindeki dengeyi bozmasını önlemek için çekim yaptığımız yerde ağaç yapraklarını ya da bulut görüntülerini gökyüzüne serpiştirerek buradaki boşluk giderilebilir ve fotoğrafta denge sağlanır.

D.ORANLAR

Fotoğrafı çekmeden önce fotoğraf karesini yatay ve dikey olarak üçe bölünmesi sonucu çizgilerin kesim noktaları fotoğrafın ilgi merkezinin yerleştirilebileceği yerleri gösterir. Bu noktalara altın nokta denir.

E. YER ÇEKİMİ

Elimize bir fotoğraf aldığımızda bu fotoğraftaki ögelerin öncelikle yer çekimine göre doğru duracakları bir şekle dönüştürdükten sonra fotoğrafın içeriği ile ilgilenmeye başlarız. Bu tür düzenlemeler insanın doğasında var olan yer çekimi kuralının bir sonucudur. Eğik duran ağaçlar ya da varlıklar bir felaketin sonucu ya da habercisi olarak insan zihninde yer almaktadır.

F. DOĞRULTULAR ve YÖNLER

İzleyicinin gözü, eser üzerinde bir çizgi ya da kıvrım boyunca hareket eder. Göz bir unsurdan diğerine doğru kesintisiz geçişler yapabiliyorsa, devamlılık sağlanmış demektir. 

G.YAŞAM ÖGESİ

Çerçeve içinde birçok insanın ilgi duyacağı, paylaşacağı yaşam öğesi vardır fotoğrafta. Aynı şekilde bir deniz fenerinin etrafında uçuşan martılar, akşam üstü çekilen evlerin fotoğrafında pencereden taşan sarı ışıklar, bu ölü görüntülerdeki yaşam ögeleridir. 

KAYNAKÇA

Kitap

Sabit Kalfagil, 2007, Fotoğrafın Yapısal Öğeleri ve Fotoğraf Sanatında Kompozisyon, Fotografevi, İstanbul

Faruk Akbaş, 2007, Fotoğrafta Pratik Kompozisyon, Say Yayınları, İstanbul

İnternet Yayını

http://www.fotoritim.com/yazi/hayriye-ozel--fotografta-kompozisyon 23.12.2009 tarihli ekran görüntüsü

http://www.fotograf.net/Fotograf/Dersler/Kompozisyon/index.htm 23.12.2009 tarihli ekran görüntüsü

Fotoğraflar

http://www.fotopya.com.tr/GoldPortfolio.aspx 22.01.2010 tarihli ekran görüntüsü

http://www.fotograf.net/Artist/index.html 22.01.2010 tarihli ekran görüntüsü

 

babur alimov2013-02-04 17:09:04

Güncel. unutulmaması adına 

Fotoğrafçılık adına güzel bir paylaşım olmuş, teşekkürler...

Teşekkürler...

Güncell:)

Teşekkürler.

Güzel bir çalışma olmuş ellerinize sağlık resimleri insan baktıkça farklı farklı bir lezzet alıyor.

emeğine sağlık

[QUOTE=Vasfi] Fotoğrafçılık Namına Çok Güzel Bir Derleme Olmuş,[/QUOTE]
Ben teşekkür ederim konuyla ilgilendiğiniz için faydali olduysam ne mutlu bana .

Teşekkürler.

[QUOTE=bahadrucak] Teşekkürler.[/QUOTE]
Vakit ayırıp incelediğiniz için ben teşekkür ederim.